افکاری که دل را مشغول می کند دو قسم اند:

اول : افکاری که محرک آدم بر عملی ، وموجب رغبت بر آن عمل ، واراده آن فعل می شود. وآن بر دو قسم است :

زیرا که آن فعلی که محرک آدمی بر به جا آوردن آن می شودیا فعل خیر است یا فعل بد.

دوم: افکاری که محرک بر فعلی ومبدا عملی نیستند بلکه محض خیال ومجرد فکر وتصور است، اگرچه که بواسطه آنها نفس را

صفائی یا کدورتی حاصل شود که باعث بعضی افعال خیر یا شر گردد . وآن نیز بر دو قسم است : اول: خیالات محموده وافکار

نافعه . وتفضیل آنها مذکور خواهد شد. دوم: افکار فاسده وآمال کاذبه . و از برای آن انواع بسیار است ، مانند آرزو کردن ، یعنی

تمنای چیزهایی کردن که بوجود نمی آید . وتصور آنها را کردن مانند اینکه در دل بگذرانند که کاش فلان کار را نکرده بودم،

یا فلان کار را کرده بودم. وکاش فلان طفل من نمرده بود وحال بزرگ شده معین ویاور من بود . وکاش فلان چیز را خریده بودم

یا فروخته بودم، وامثال اینها.

وبسا باشد که در قوه واهمه ، خبائث وردائتی حاصل شود که در اغلب تصور وقوع مکروهات ، وخیال حدوث مصائب وآلام

از برای خود می کند، وهیچ ذهن او وقوع مکروهات ، وخیال حدوث مصائب وآلام از برای خود می کند ، وهیچ ذهن او

ملتفت خیال اموری که موجب فرح وسرور گردد نمی شود ، مثل تصور کردن مردان اولاد وعیال ، وتلف اموال ، وابتلا به

انواع بیماری، وگرفتاری به ذلت وخواری ، وغالب شدن دشمنان ورسیدن اذیت به او از دیگران.

واز جمله افکار فاسده وسوسه در عقاید است ، به حدی که مودی به شک نمی شود ومنجر به شبهه نمی گردد، بلکه

مجرد حدیث نفس باشد ، والا موجب خروج از ایمان می گردد وقادح در یقین می گردد.

مشاهده در کتاب معراج السعاده - ملا احمد نراقی (ره) - ص 98 تا99