آیات قرآن واحادیث اسلامی گواه آن است که معاد انسانها ،هم جسمانی است وهم روحانی. 

مقصود از معاد جسمانی این است که بدن در سرای دیگر محشور گردیده ونفس بار دیگر به آن

تعلق می پذیرد، وپاداشها وکیفرها ، ولذات وآلامی که جنبه جزئی وحسی دارند وتحقق آنها بدون

بدن وقوای حسی امکان پذیر نیستند ، تحقق می یابد.

مقصود از معاد روحانی نیز این است که علاوه بر پاداش وکیفرهای حسی ولذات وآلام جزئی

وجسمانی ، یک رشته پاداشها وکیفرهای روحانی وغیر حسی نیز برای صالحان وتبهکاران در نظر

گرفته می شود که روح در درک ودریافت آنها نیاز به بدن وقوای حسی ندارد. مانند درک رضوان خدا

، که قرآن پس از شمردن پاداش های حسی می فرماید: (رضوان من الله اکبر ذالک هو الفوز

العظیم) (توبه آیه 72)

یا اندوه وحسرت جانکاه ، چنانکه می فرماید: ( انذرهم یوم الحسره اذ قضی الامر وهم فی غفله

وهم لایومنون) (مریم آیه 39)

ستمگران را از روز حسرت بیم ده ، آنگاه که عذاب آنان قطعی می شود ، در حالیکه آنان در این دنیا

در غفلت فرو رفته و ایمان نمی آورند، ونظایر آن.

   برگرفته از کتاب منشورعقاید امامیه-ص- 189-190