حدیث غدیر در منابع اهل سنت
مركز پاسخگویی: تبیان
موضوع اصلی: قرآن و حدیث
موضوع فرعی: حدیث غدیر در منابع اهل سنت
سؤال:آیا حدیث غدیر از طریق اهل سنت نقل شده است ؟
پاسخ:طـبـرانـی و دیگران با سندی كه بر صحت آن اتفاق دارند از زید بن ارقم نقل كرده اند كه پـیـامبر (ص ) در غدیر خم زیر درختهایی خطبه خواند , فرمود : ای مردم نزدیك است من به سـوی خـدا دعـوت شـوم و این دعوت را مثبت پاسخ گویم (1) , من مسئولم و مورد پرسش قرار خـواهـم گـرفـت (2) , شـما نیز مسئولید و بازجویی خواهید شد (3) , در آنجا چه خواهید گفت ؟گـفتند : گواهی می دهیم كه تبلیغ رسالت فرمودی , جهاد نمودی و نصیحت كردی خداوند جزای خیر به تو دهد . پـیامبر (ص ) فرمود : مگر نه این است كه شما شهادت می دهید لا اله الا اللّه و ان محمدا عبده و رسـولـه و ایـنـكـه بهشت , آتش , مرگ و زندگی بعد از مرگ حق است و قیامت بدون تردید خواهد آمد و خداوند مردگان در قبر را زنده می كند ؟ . گفتند : بلی , به آن گواهی می دهیم (4) . ( در ایـن هـنـگام ) پیامبر (ص ) فرمود : خداوندا گواه باش سپس فرمود : ای مردم خداوند مولای من است و من مولای مومنانم و من از خودشان نسبت به آنها اولی هستم (5) . فمن كنت مولاه فهذا مولاه - یعنی علیا - اللهم وال من والاه و عاد من عاداه پس هر كه من مولای اویم این , یعنی علی مولای او است , خداوندا دوست بداركسی كه او را دوست می دارد و دشمن دار كسی كه با او دشمنی می كند . آنگاه فرمود : ای مردم من پیش از شما می روم و شما كنار حوض كوثر بر من وارد خواهید شد , حوضی كه طول آن بیش از فاصله بین بصری ( یكی از شهرهای شام ) و صنعاء است . در كنار این حوض به تعداد ستارگان , ظرفهایی ازنقره وجود دارد . بـه هـنـگامی كه بر من وارد می شوید در مورد ثقلین از شماپرسش خواهم نمود كه پس از من چـگـونـه با آنها رفتار كرده اید ؟ ثقل اكبر كتاب خدا است كه یك طرف آن به دست خدا است و طـرف دیـگـرش در اخـتـیـار شـمـا , بـه آن متمسك شوید كه نه گمراه می شوید و نه تغییر و دگرگونی می پذیرید , و عترتم , اهل بیتم خداوند لطیف و خبیر مرا آگاه ساخته كه این دو , از هم جدا نخواهند شدتا كنار حوض كوثر بر من وارد شوند (6) . و حـاكـم در مـنـاقب علی (ع ) در كتاب مستدرك خود , از زید بن ارقم از دو طریق صـحـیح مطابق شرط بخاری و مسلم نقل كرده : هنگامی كه رسول خدا (ص )از حجه الوداع بازگشت و در غدیر خم فرود آمد , فرمان داد تا زیر درختان آنجا را جاروب كردند , آنگاه فرمود : مـن دعـوت بـه جـانـب حـق شـده ام و اجابت نموده ام , و من دو چیز پر ارزش در بین شما می گذارم یكی از این دو بزرگتر ازدیگری است : كتاب خدا و عترتم , ببینید چگونه پس از من با آنها رفتارمی كنید ؟ این دو از هم جدا نخواهند شد تا در كنار حوض بر من وارد شوند . سپس فرمود : خداوند عزوجل مولای من است و من مولای هر مومنی هستم . آنـگـاه دسـت عـلـی را گرفت و فرمود : من كنت مولاه فهذا ولیه ( هر كس من مولای او هـسـتم این , ولی او است ) بار خداوندا دوست بدار كسی كه او را دوست می دارد و دشمن بدار كسی را كه باوی دشمنی می كند وی حدیث را با همان طولانیش ذكر كرده (7) , ولی ذهبی در تـلـخیص مستدرك دنباله آن را نیاورده است حاكم بار دیگر , آن را در باب ذكر زید بن ارقم در مستدرك ذكر نموده و تصریح به صحت آن كرده است . ذهـبـی هـم - بـا آن سرسختیش - در همان كتاب تلخیص , به این حقیقت تصریح نموده است . مـراجـعـه فرمایید (8) احمد بن حنبل از زید بن ارقم آورده كه : با پیامبر (ص ) در وادی ای فـرودآمـدیـم كـه به آن غدیر خم گفته می شد , فرمان نماز داد و در آن گرمای سخت ,نماز گزارد . بـرای پـیـامـبـر (ص ) پارچه ای بر درختی افكندند تا سایه شود , آن حضرت برای ما خطبه خواند , فرمود : آیا نمی دانید و آیا شهادت نمی دهید كه من نسبت به هر مومنی از خودش اولی هستم ؟ گفتند : بلی فرمود : پس هر كس من مولای او هستم علی مولای او است . خداوندا دوست بدار آنكس كه او را دوست می دارد و دشمن بدار آنكس كه او را دشمن می دارد (9) . نسائی از زید بن ارقم آورده كه وقتی پیامبر (ص ) از حجه الوداع بازگشت و در غدیر خم فـرود آمد , فرمان داد زیر درختان آنجا را جاروب كردند , پس از آن فرمود : گویا من به سوی حـق دعوت شده ام و اجابت نموده ام , من در میان شما دو چیز گرانبها و ارزشمند قرار می دهم یكی از آن دوبزرگتر است از دیگری : كتاب خدا و عترتم اهل بیتم مواظب باشید پس از من چگونه با آنها رفتار می كنید ؟ آنها از هم جدا نخواهند شد تا كنار حوض كوثر بر من وارد شوند . سپس فرمود : خداوند مولای من , و من مولای هر مومنی هستم . آنگاه دست علی را گرفته و گفت : هر كس من ولی او هستم این , ولی او است . خداوندا دوست بدار آنكس كه او را دوست می دارد و دشمن دار آن كس كه وی را دشمن می دارد ابوطفیل می گوید : به زید گفتم : این را از رسول خدا (ص ) شنیدی ؟ (10) پاسخ داد : زیر آن درختان , كسی نبود جز اینكه او را با چشمانش دید واین گفته را با گوشهایش از او شنید (11) . ایـن حـدیث را مسلم در باب فضائل علی (ع ) در كتاب صحیح خود از طرق مختلفی از زید بن ارقم نقل نموده ولی آن را مختصر كرده و دنباله آن را بریده است (12) - آری چنین می كنند احـمـد بـن حنبل از براء بن عازب نقل نموده كه : ما با پیامبر (ص ) بودیم ,در غدیر خم فـرود آمـدیم , ندا داده شد الصلاه جامعه برای پیامبر (ص ) جایی زیر دو درخت تهیه شد , نماز ظهر گزارد و دست علی را گرفت و گفت : آیانمی دانید كه من به مومنان اولی هستم ؟ گفتند : بلی . فرمود :نمی دانید من از هر مومنی از خودش به او اولی هستم ؟ گفتند : بلی . آنگاه دست علی را گرفت و فرمود : هر كس من مولای او هستم علی مولای اواست . بار خدایا دوست بدار كسی را كه او را دوست می دارد و دشمن دار كسی كه اورا دشمن می دارد پس از آن عمر علی (ع ) را ملاقات كرد به او گفت : گوارا باد بر تو ای فرزند ابوطالب كه مولای هر مرد و زن مومن شدی (13) . نسائی از عایشه دختر سعد نقل نموده كه از پدرم شنیدم می گفت : در روزجحفه پیامبر (ص ) در حـالـی كـه دسـت علی را گرفته بود , خطبه می خواند , حمدخدای گفت و ثنا بر او فرستاده , سپس فرمود : ایها الناس من ولی شما هستم . عرض كردند : راست گفتی . پـس از آن دسـت عـلـی را بـلـند كرد و گفت : این , ولی و جانشین من است و دین مرا ادا می كندو من دوستم با كسی كه او را دوست دارد و دشمنم با كسی كه او را دشمن دارد (14) . و نیز از سعد نقل شده كه با رسول خدا (ص ) بودیم , وقتی به غدیر خم رسید , توقف فرمود , آنـان كـه پـیش از او بودند بازگرداند و آنها كه عقب مانده بودند ملحق شدند , هنگامی كه مردم جمع شدند فرمود : ای مردم چه كسی ولی شمااست ؟ گفتند : خدا و رسولش . سپس دست علی (ع ) را گرفت و او را به پاداشت , پس از آن فرمود : كسی كه خدا و رسولش ولـی او هستند این , ولی او است ,بار خداوندا دوست بدار كسی كه او را دوست می دارد و دشمن دار كسی كه او رادشمن می دارد (15) روایات در این باره زیاد است به طوری كه قابل استقصاء و ضبط نیست (16) . ایـنـهـانصوص صریحی هستند كه با زبان گویا ولایتعهدی او را اثبات می كنند و می گویند : عـلـی پـس از پیامبر (ص ) صاحب امر مسلمین است , چنانكه فضل بن عباس بن ابی لهب گفته است : و كان ولی العهد بعد محمدعلی و فی كل المواطن صاحبه (17) . ( ولی عهد , پس از محمد (ص ) علی است , وی در همه جا همراه او بوده است ) .
المراجعات / ترجمه محمد جعفر امامی ( حق جو و حق شناس )
موسوی عاملی - سید شرف الدین 1 - خبر رحلت خویش را داد تا آگاه سازد كه هنگام تبلیغ عهد خداوند رسیده وهنگام تعیین خلیفه پس از خود شده است . آگاه سازد كه نمی تواند آن را تاخیراندازد , زیرا امكان دارد پیش از آنكه پایه های این مهم را محكم كند - در حالی ك